De huidige generatie jongeren groeit op in een steeds complexere en uitdagendere maatschappij. Sociale relaties bestaan vandaag de dag niet alleen in het ‘echte’ leven, maar ook online. Door de constante stroom van sociale interacties moeten jongeren zich continue aanpassen aan sociale situaties, bijvoorbeeld door het reguleren van je boosheid of verdriet nadat je bent afgewezen door iemand.

Er is nog vrij weinig bekend over hoe sociale emotieregulatie ontwikkelt gedurende de kindertijd en adolescentie – en hoe het samenhangt met de hersenontwikkeling gedurende deze levensfase. Want er verandert veel in het brein gedurende deze periode – veranderingen die gepaard gaan met specifiek ‘pubergedrag’: risico’s nemen, gevoelig zijn voor leeftijdsgenoten, drang naar sociale acceptatie.

In haar presentatie gaat Michelle Achterberg in op de veranderingen in het brein en de (typische) ontwikkeling van sociale emotieregulatie bij kinderen en jongeren. Op basis van haar onderzoek laat zij zien welke gebieden hierbij betrokken zijn, welke invloed de omgeving hierbij kan spelen en wat voor concrete handvatten dit biedt voor de praktijk.

Kinderen met een verhoogde kans op het ontwikkelen van ADHD, zijn in de baby- en peutertijd gemiddeld genomen al actiever en exploratiever. Inslapen en doorslapen kosten doorgaans meer moeite. Vaker dan andere kinderen laten ze bozig en koppig gedrag zien.

De verzorging en opvoeding van deze energieke peuters vergt energie en geduld. Ouders met ADHD kost het gemiddeld meer moeite de emoties van hun kind aan te voelen en er sensitief op te reageren. Hierdoor kan een negatief interactiepatroon ontstaan, waarbij de peuter en de ouder onderling dwingend en/of agressief reageren om zo hun zin te krijgen. Een dergelijk negatief interactiepatroon vergroot de kans op verdere ontwikkelingsproblemen bij het kind.

Onderzoek heeft laten zien dat ouders vaardiger kunnen worden in het aanvoelen en reguleren van de emoties van hun kind door middel van een oudertraining. Emotieregulatieproblemen bij peuters van ouders met ADHD zijn daardoor waarschijnlijk een geschikt aangrijpingspunt voor vroeginterventie.

In haar presentatie gaat Nanda Lambregts-Rommelse in op de MASTER-studie. Hierin worden de effecten onderzocht van een kortdurende 1e-lijns-oudertraining voor ouders met ADHD en een ‘pittige peuter’. De MASTER-interventie helpt ouders de emoties van hun peuter beter te begrijpen en reguleren. Er zal onderzocht worden of de interventie ook op langere termijn een positief effect heeft, zoals op de verdere ontwikkeling van het kind.

Angst is een normale en gezonde emotie en reactie op gevaar. Maar wat nu als een kind of jongere door angst volledig blokkeert? Welke rol speelt emotieregulatie hierin? En wat kan je als ouder/opvoeder doen om een kind te helpen?

In haar presentatie vertelt Maretha de Jonge over kinderen en jongeren met selectief mutisme en autisme. Autisme en selectief mutisme zijn twee verschillende dingen, maar er zijn wel enkele raakvlakken en soms gaat het samen. We bespreken wat we weten uit onderzoek naar emotieregulatie bij kinderen/jongeren met autisme die snel angstig raken of blokkeren en wat er bekend is over kinderen/jongeren met selectief mutisme.

In de onderzoeksgroep STEM van het Selectief Mutisme Expertise Centrum onderzochten we de emotieregulatie strategieën die jongeren met selectief mutisme gebruiken. Bovendien probeerden we met behulp van kwalitatief onderzoek meer inzicht te krijgen in hun eigen beleving en naar de visie van hun ouders op de manier waarop jongeren met emoties omgaan. We zullen bespreken welke inzichten dit heeft opgeleverd voor jongeren zelf, hun ouders/opvoeders en leraren, die mogelijk in het dagelijks leven van nut kunnen zijn. Tenslotte kijken we vooruit naar nieuwe ontwikkelingen en te verwachten onderzoeksbevindingen.

Je mag niet slaan als je boos bent!’ Deze of vergelijkbare opmerkingen krijgen kinderen met agressieve gedragsproblemen vaak van volwassenen. Maar hoe kan het dat deze kinderen moeite hebben met de regulatie van hun boosheid?

In haar presentatie zal Sophie Alsem vertellen over de verschillende aspecten en moeilijkheden van emotieregulatie bij kinderen met gedragsproblemen. Zo weten we dat deze jongens en meisjes niet alleen sneller boos worden, maar ook dat als zij eenmaal boos zijn, ze minder adequate oplossingen voor hun boosheid kunnen bedenken en uitvoeren. In behandelingen voor deze doelgroep staat dan ook vaak het aanleren van emotieregulatie vaardigheden centraal.

Sophie zal jullie meenemen in de mogelijkheden voor jeugdhulp voor deze doelgroep. Hierbij zal ze onder andere vertellen over de YourSkills behandeling, welke gericht is op het actief oefenen van boosheidregulatie door middel van rollenspellen met de behandelaar of in virtual reality.

Er zijn in Nederland veel jongeren/adolescenten die worstelen met ernstige zelfbeschadiging, ernstig suïcidaal gedrag. Jezelf snijden in armen, benen, zelfs soms vaginaal, het slikken van pillen, het slikken van batterijen, hoe kun je dit gedrag nu snappen?

Ook bij adolescenten met een licht verstandelijk beperking uiten emotieregulatieproblemen zich vaak in ernstig zelfbeschadigend en suicidaal gedrag. De reguliere behandeling die aan adolescenten zonder LVB wordt geboden is niet geschikt voor adolescenten met een LVB, de behandeling die aan hen wordt geboden is vaak te abstract, te moeilijk en het gaat vaak te snel. Onderbehandeling ligt op de loer!

In de VS heeft Julie Brown de DGT-behandeling op maat gemaakt voor mensen met een licht verstandelijke beperking. Voor Nederland is dit vertaald door Wies van den Bosch en daarmee hebben we ook in Nederland de beschikbaarheid over een op maat gemaakt programma voor adolescenten met een LVB en ernstige emotieregulatieproblemen.

In haar presentatie gaat Annemarie van Vonderen in op emotieregulatieproblemen bij adolescenten met een LVB. Hoe deze tot ernstig zelfbeschadigend en suïcidaal gedrag kunnen leiden en wat je kunt doen vanuit een DGT-perspectief.